مبتلا شدن به عفونت های ویروسی در فصول سرما

رستم یزدانی در گفت وگو با خبرنگار ایسنا اظهار نمود: عفونت های دستگاه تنفسی تحتانی(شامل ریه ها و بافت آنها) و دستگاه فوقانی(شامل بینی، حلق، حنجره و نای) از شایع ترین عفونت هایی هستند كه در جوامع بشری دیده می شوند.

وی ادامه داد: عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی مثل سرماخوردگی، سینوزیت، درگیری حلق، حنجره و نای شایع ترین علت رجوع بیماران به داروخانه ها برای دریافت دارو بدون رجوع به پزشك هستند.

این فوق تخصص ریه یكی از شایع ترین علت مرگ و میر ناشی از عفونت ها در جوامع بشری را عفونت های دستگاه تنفسی تحتانی دانست و عنوان كرد: افرادی كه در بیمارستان ها دچار عفونت های بیمارستانی می شوند، هر چند كه عفونت های دستگاه تنفسی تحتانی دومین علت عفونت های بیمارستانی است اما شایع ترین علت مرگ و میر عفونت های بیمارستانی به حساب می آید.

راه های مبتلا شدن به عفونت های دستگاه های تنفسی تحتانی

وی به تشریح راه های ورود میكرب به دستگاه تنفسی پرداخت و اضافه كرد: با وجود مكانیسم های دفاعی مختلف در سیستم تنفسی، با عنایت به اینكه هر فرد به صورت متوسط در هر دقیقه 12 بار نفس می كشد و حجم زیادی هوا وارد ریه ها می گردد و از سوی دیگر ریه با بافت ها و ارگان های مختلف اطراف خود مجاورت دارد و خونرسانی زیادی كه ریه ها دارند، شانس عفونت های تنفسی با وجود مكانیسم های دفاعی خیلی قوی باز هم زیاد است.

یزدانی افزود: استشاق عوامل عفونی شایع ترین راه مبتلا شدن به عفونت های دستگاه های فوقانی است، فردی كه به این عفونت ها مبتلا است با سرفه یا عطسه كردن، میكروب ها را در هوا پخش می كند و فرد میزبان با استنشاق، میكروب ها را وارد دستگاه تنفسی خود می كند اما برای بیماری ذات الریه این شایع ترین راه انتقال میكروب نیست.

وی ادامه داد: میكروب هایی با استفاده از استنشاق می توانند وارد دستگاه تنفسی تحتانی شوند كه یا بسیار ریز باشند یا خیلی تهاجمی باشند یا به تعداد زیادی در هوا پخش شوند مثل میكروب سل، سیاه زخم یا ویروس آنفلوانزا.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشكی كرمان افزود: شایع ترین راه ورود میكروب به دستگاه تنفسی تحتانی لانه گزینی میكروب ها در ناحیه حلق و دهان بوده كه اغلب بوسیله دست آلوده اتفاق افتاده و بعد از تكثیر وارد مجاری تنفسی شده و تولید عفونت می كنند.

وی انتقال با استفاده از خون را راه سوم مبتلا شدن به عفونت های دستگاه تنفسی تحتانی دانست و بیان كرد: همه جریان خون كه وارد ارگان های بدن می شوند به سمت راست قلب رفته و از آنجا وارد ریه برای پاكسازی می شوند، ازاین رو هر میكروبی كه وارد جریان خون سیستمیك شود، این احتمال وجود دارد كه داخل بافت ریه لانه گزینی كنند و تكثیر یابند و سبب عفونت های دستگاه تحتانی شوند.

یزدانی راه دیگر مبتلا شدن به عفونت های دستگاه تنفسی تحتانی را مجاورت ذكركرد و اضافه كرد: ریه ها تماس زیادی با ارگان های دیگر مانند ارگان های گوارشی، قلب، مجاری تنفسی فوقانی دارند، ازاین رو اگر عفونت ها در این ارگان ها وجود داشته باشد احتمال اینكه وارد ریه ها شده و سبب عفونت شود وجود دارد.

ارتباط عفونت های دستگاه تنفسی و فصل سرما

وی در پاسخ به این سوال كه آیا تماس با سرما سبب افزایش یا شیوع و بروز عفونت های دستگاه تنفسی تحتانی و فوقانی می شود؟ و اینكه چرا سرماخوردگی و عفونت های ویروسی را بیشتر در فصول سرما تجربه می كنیم؟ به ایسنا اظهار داشت: ارتباط مستقیمی بین تماس افراد با سرما و عفونت های دستگاه تنفسی وجود ندارد.

این فوق تخصص بیماری های ریه به تشریح علت این مهم پرداخت و خاطرنشان كرد: اینكه عفونت های دستگاه تنفسی در فصول سرد سال مثل پاییز و زمستان بیشتر مشاهده می شود، به این دلیل است كه در فصول سرد تهویه مناسب در منازل، مدارس و اداره ها كم شده، همینطور در نیمكره شمالی زمین شروع فصل سرد سال با بازگشایی مدارس همزمان است و با عنایت به اینكه بچه ها ناقل بسیار خوبی برای پخش میكروب های حاد تنفسی هستند انتقال عوامل میكروبی بیشتر اتفاق می افتد.

وی افزود: عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی مثل سرماخوردگی و آنفلوآنزا با تغییری كه در مكانیسم های دفاعی دستگاه تنفسی تولید می كنند شانس عفونت های ثانویه باكتریایی را زیاد می كنند، ازاین رو فردی كه بعد از سرماخوردگی دچار سینوزیت های باكتریایی یا مبتلا به عفونت های باكتریایی می شود؛عجیب نیست.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشكی كرمان مطرح كرد: عفونت های باكتریایی ثانویه یكی از دلایل مرگ و میر زیاد در بیماران مبتلا به آنفلوآنزا در این فصول است.

وی بیان كرد: در كشورهایی كه واكسیناسیون مرتبی برای آنفلوانزا و ذات الریه دارند، شانس مبتلا شدن به عفونت های تنفسی در میان مردم آن كشورها كمتر است كه متاسفانه در كشور ما این مهم هنوز الزامی نیست بنابراین شیوع بیماری عفونت دستگاه تنفسی در كشور ما بیشتر از بعضی از كشورهاست.

راه های پیشگیری از بیماری های عفونت تنفسی

یزدانی به نحوه پیشگیری از این بیماری اشاره نمود و به ایسنا اظهار داشت: برای كاهش بیماری هایی كه افراد با استفاده از استنشاق به آن مبتلا می شوند، باید تماس افراد مبتلا به بیماری های عفونت های دستگاه تنفسی را با افراد دیگر و خصوصا افرادی كه سیستم دفاعی بدن آنها مشكل دارد، كم نماییم، افراد مبتلا به بیماری های عفونت دستگاه تنفسی در مكان های شلوغ و عمومی كمتر حضور یابند.

وی سفارش كرد: افراد مبتلا به این بیماری هنگام عطسه كردن با دستمال جلوی دهان خویش را بگیرند یا در داخل آستین خود عطسه كنند، زیرا ویروس ها در فضای خشك و در مجاورت با آفتاب سریع از بین می روند، همینطور افرادی كه میزبان عفونت ها هستند مرتبا دستان خویش را بشویند و فاصله خویش را حداقل یك متر با بیماران حفظ كنند.

این فوق تخصص ریه ادامه داد: كسانی كه شانس مبتلا شدن به بیماری تنفسی در آنها زیاد است یا خطر عوارض عفونت تنفسی در آنها زیاد است باید بهداشت دهان و دندان بسیار خوبی داشته باشند، در گذشته اذعان می شد كه افراد مبتلا به برونشیت باید دندان های خویش را بكشند تا میزان مبتلا شدن به عفونت های تنفسی آن به حداقل برسد، به این دلیل بود كه میكروب ها در داخل پلاك های دندان رشد پیدا می كردند و احتمال ورود آنها به دستگاه تنفسی بیشترمی شد، اما هم اكنون چنین سفارش ای به افراد نمی نماییم اما تاكید زیاد به رعایت بهداشت دهان و دندان داریم.

وی با بیان این مطلب كه افراد پرخطر باید واكسن آنفلوانزا به صورت سالیانه دریافت كنند، خاطرنشان كرد: ویروس آنفلوانزا می تواند تغییرات جزیی در آنتی ژن های خود تولید كند، بنابراین افراد باید واكسن آنفلوانزا را هر سال بزنند، شایان ذكر است كه دریافت واكسن در سال های گذشته ایمنی در سال بعدی تولید نمی كند.

یزدانی با تاكید بر آنكه افرادی كه واكسن آنفلوانزا دریافت كرده اند 100 درصد در برابر بیماری ایمن نمی شوند و باید نكات ایمنی را همواره رعایت نمایند، بیان كرد: واكسن آنفلوانزا فقط حاوی انواعی از ویروس آنفلوانزا است ازاین رو از مبتلا شدن به سرماخوردگی جلوگیری نمی كند و باید مراقبت های لازم را انجام دهند؛ هرچند كه بعضی از سرماخوردگی ها بر اثر ویروس آنفلوانزا تولید می شوند، بنابراین ممكن است شانس مبتلا شدن به سرماخوردگی را كمتر می كند، ولی از بین نمی برد.

وی سفارش كرد: افرادی كه دچار نارسایی كلیه، دیابت، نارسایی قلبی، ریوی، آسم، كم خونی بوده یا فاقد طحال هستند، علاوه بر آنكه واكسن آنفلوانزا به صورت سالیانه دریافت می كنند، واكسن تهیه شده بر ضد شایع ترین میكروب ایجادكننده ذات الریه به نام پنوموكوك را هم دریافت كنند كه تزریق این واكسن بستگی به شرایط افراد دارد كه برخی 5 سال یكبار و برخی فقط یك بار در طول زندگی خود باید این واكسن را دریافت كنند.

درمان

این فوق تخصص ریه اظهار نمود: عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی اغلب خود محدود شونده هستند و فقط درمان باید یك درمان علامتی باشد؛ استفاده از آنتی بیوتیك ها در درمان عفونت های تنفسی فوقانی اغلب جایی ندارد.

وی با اشاره به اینكه باید تب این بیماران كنترل شود و مایعات فراوان مصرف كنند، ادامه داد: اما در صورتی كه بیمار به درمان پاسخ نداده و ترشحات كاملا چركی است یا دچار علایمی كه احتمال مبتلا شدن به عفونت های ثانوی باكتریایی را بیشتر می كند، لازم است برپایه نظر پزشك از آنتی بیوتیك استفاده گردد.

یزدانی عنوان كرد: در صورت اینكه در 8 ساعت اول عفونت های دستگاه تنفسی تحتانی یا ذات الریه بیماری به خوبی تشخیص داده نشود و آنتی بیوتیك مناسب برای فرد تجویز نشود شانس تولید عوارض و مرگ و میر بسیار بیشتر می شود، ازاین رو اگر فرد از روز نخست خلط چركی، درد قفسه سینه، تب بالا یا حتی خلط خونی دارد، بهتر است كه بلافاصله به پزشك رجوع كند و آنتی بیوتیك مناسب دریافت كند.